Het rijk van Turandot

30, of de beeldhouwerij

Puccini stierf in 1924 in Brussel en liet zijn partituur van Turandot onvoltooid achter. Het open einde van de opera stelt een regisseur niet alleen voor een aantal dramaturgische complicaties, maar ook voor een creatieve vrijruimte. Christophe Coppens vult die in met een donker psychoportret van het titelpersonage, dat op een bepaald moment zichzelf en de realiteit lijkt te verliezen. Drie opvallende decorelementen met een hoge nachtmerrie-factor versterken dat effect. Alle drie zijn ze het werk van onze beeldhouwers.

Om te beginnen komt op een bepaald moment een bijna drie meter hoge schouw met drakenkop uit de voordeur van de loft tevoorschijn. Ze is gemaakt uit polystyreen, geïnspireerd door zowel Chinese als Venetiaanse kunst, en weegt een honderdtal kilo. Vanbinnen bevat ze een stevige echte haard van staal en cement. Het geheel is bedekt met een pleisterlaag die een blok natuursteen nabootst en op wieltjes gemonteerd is.

Tegenover de grote trap bevindt zich vervolgens een sculptuur die bestaat uit een dertigtal armen. Die zijn gemaakt op basis van afgietsels van de armen van collega’s in de schrijnwerkerij en het rekwisietenatelier, om op die manier een verscheidenheid aan armen te verkrijgen, in plaats van één uniform model. De armen zijn gemaakt van alginaat (een silicone op basis van algen) en op een ronde houten plaat bevestigd. Die bevat ingenieus verborgen openingen, zodat drie dansers en danseressen hun eigen armen erdoorheen kunnen steken om de sculptuur tot leven te brengen.

Tot slot bedekt een reusachtige bloederige wonde de achterwand van het podium. Het oppervlak is gemaakt van matrasschuim, om het een organische vorm te verlenen, en wordt nog realistischer door de aanblik te imiteren van huid die onder een microscoop wordt bekeken. Dat effect werd bij toeval ontdekt in de Muntateliers. Bij het uitpakken van de lycra waarmee dit menselijke huideffect zou worden gecreëerd, werd de synthetische vezel beschadigd door stukjes kleefpapier die er te stevig aan waren vastgeplakt. Daardoor zag die er nóg levensechter uit. Nadat de lycrastroken werden ingevouwen, gingen ze eruitzien als menselijke opperhuid.

1995, of het stoffeeratelier

Haast alle muren en meubelstukken op het podium zijn op de ene of andere manier bedekt met stof. Ieder plekje in het stoffeeratelier werd maandenlang bezet om al die stoffen te kunnen produceren en bewerken. Gecapitonneerde muren werden gemaakt met een zijdeachtige meubelstof, gevoerd met molton om ze een gebold uiterlijk te geven. Het maroufleren van die elementen was een bijzonder complex oefening, doordat de stof zo dun is dat ze moest worden verzwaard met een ijzeren staaf om haar oppervlak homogeen te maken en kreuken te voorkomen.

Het garneren van de salon die in het voortoneel is ingewerkt, gebeurde in verschillende fasen, waarbij de stukken die in de beeldhouwerij en schrijnwerkerij waren gebouwd, in het decor moesten worden ingepast. Er werden twee valluiken verborgen in de zittingen om de fijne zwarte kabuki-stof in te laten verdwijnen die in het derde bedrijf uit de toneelzolders tevoorschijn komt.

Afgezien van de kussens, de zittingen van 22 stoelen, het met fluweel beklede rode bed en de fijne vitrages voor de ramen stonden onze collega’s ook in voor de restauratie van het grote rode doek dat in 1995 het Munttoneel sierde. Dat is gemaakt van een dik fluweel met ouderwetse tinten, dat daardoor een donkere amberkleur krijgt. Het werd aangepast aan de nieuwe afmetingen van de toneelopening, zodat het later opnieuw kan worden gebruikt. Een vierkante meter van dit doek weegt 600 gram… Het hele doek is dus maar liefst 250 kilo zwaar.

3 en 2, of het schilderatelier

Zoals gebruikelijk hebben onze schilders de meeste voorwerpen en oppervlakken in het decor onder handen genomen, zoals de armen van de al vermelde sculptuur, om de illusie van een realistische witte huid te genereren, of de vloer van grijze steenimitatie op het terras aan de linkerkant. Eveneens in het verfatelier van de Munt werd het uiterst nauwkeurige kleurenpalet voor deze productie ontwikkeld, aan de hand van een reeks tests en stalen waaraan ettelijke weken werd gewerkt.

De vloeren van de loft vergden dan weer een hele maand werk: er moest een zeer nauwkeurige schematische werktekening met cirkels en sterren worden gevolgd om ze met marmer in drie verschillende kleuren te bekleden. Bovendien werden twee originele schilderijen gemaakt: een portret van een Aziatische jonge vrouw en een van achteren uit verlicht abstract landschap van 2,5 bij 3 meter.

135, of het kostuumatelier

Als multidisciplinair kunstenaar ontwerpt Christophe Coppens ook steeds alle kostuums voor zijn producties. In Turandot zijn dat er maar liefst 135. Meer dan de helft ervan is sinds het begin van het seizoen vervaardigd in onze ateliers, waaronder een ambitieuze collectie haute couture jurken voor de 32 vrouwelijke koorleden. De bijbehorende sieraden en hoeden zijn geproduceerd door het hoeden- en decoratieatelier, en de schoenen zijn gemaakt op basis van de stock die aanwezig was in de schoenmakerij. In de slotscène wikkelt Turandot zich in een deken: dat is een prachtig patchwork van 140 handgemaakte stukken uit drie verschillende stoffen.

Het moment waarop het titelpersonage aan het einde van het eerste bedrijf uit de toneelzolder naar beneden komt, is een van de hoogtepunten van de voorstelling, vooral dankzij haar weergaloze zwarte mantel. Die is gemaakt van verschillende geplisseerde stoffen versierd met jacquardmotieven en parels. Voor de retouches aan dit kostuum (waarvoor men met een mijnwerkerslamp in het frame moest kruipen) en het aankleden van de zangeres (op twaalf meter hoogte in de toneelzolder, met een veiligheidsharnas) moesten onze naaisters en kleermakers vaardigheden aan de dag leggen die je eerder van speleologen zou verwachten.

23, of het rekwisietenatelier

Tot slot, wat zou een mondaine avond zijn zonder een overdaad aan eten en tal van kunstobjecten? Het rekwisietenatelier stortte zich op maar liefst achttien verschillende projecten om het decor aan te kleden. Onder hun creaties vinden we een berg macaronkoekjes terug, een indrukwekkend bloemstuk, een enorme Aziatische vaas die bankbiljetten spuwt, een gebeeldhouwde skeletstoel, voorzien van riemen en wieltjes, klokken van verchroomde staal, 17 plumeaus, 70 champagnefluitjes en 23 gastronomische namaakborden… Voor de feestmaaltijden lieten de teamleden hun verbeelding de vrije loop: ze stelden borden samen door uit de stock te putten, eindjes van buizen werden omgetoverd tot cannelloni en stukjes schuimplaat veranderden in prachtige zalmmoten.

Meer dan 75 mensen gingen maandenlang achter de schermen aan de slag om de ambitieuze visie van Christophe Coppens gestalte te geven. Met een flinke extra dosis creativiteit, vindingrijkheid, precisie, technische vaardigheden en enthousiasme wisten onze collega’s de muzikale buitensporigheid van Turandot van een waardige visuele tegenhanger te voorzien – en met dat spectaculaire vuurwerk sluiten we graag ons seizoen af!

Foto’s: Pieter Claes & Manon Kahn