Het verhaal van Bastarda

WAT VOORAFGING

Smeton, een van de vertellers, bezingt zijn gehechtheid aan Elizabeth, die alleen op het toneel staat. Met de andere vertellers probeert hij vervolgens te recapituleren waar we in het verhaal zijn aanbeland. Ze worden echter onder- broken door het Kind, dat zelf het relaas vanaf Elizabeths derde levensjaar in handen neemt. Ze wil het gevaar dat haar bedreigt niet zien. Elizabeth weet zich geliefd, zo zegt ze, toch zeker door haar volk, en waant zich veilig in Westminster.

EPISODE 7: DE PIJN

Cecil laat in een ritmische opsomming alle dreigingen horen waarmee de koningin te maken krijgt: de opstand van de Ieren, rebellie aan het Engelse hof, de Schotten en de Nederlanders die haar willen vergiftigen, de paus die haar in de ban slaat ... en Maria Stuart die vanuit de gevangenis complotten kan smeden. Maria Stuart herhaalt de beledigingen aan het adres van Elizabeth en stelt daarmee de zaken opnieuw op scherp. Elizabeths leven, haar troon en haar liefde voor Leicester zijn niet veilig.
Elizabeth blijft alleen achter op het toneel. Ze hoort eens te meer de stem van haar vader die haar aanspoort om Maria te laten terechtstellen. Het Kind gaat angstig op zoek naar Leicester.

EPISODE 8: DE VALSTRIK

In de gevangenis overhandigt Cecil de executiebrief aan Maria. Leicester onderneemt nog een laatste poging om Elizabeth te vermurwen. Zijn bede heeft een averechts effect: de koningin beveelt hem de executie in eigen persoon bij te wonen.

Nu de datum van de terechtstelling vastligt, is de hoop op een goede afloop verloren en is in haar hoofd de langzame maar onvermijdelijke neergang ingezet. De middenweg die Elizabeth tot dan toe had bewandeld, maakt stilaan plaats voor een harder beleid: katholieken worden vervolgd, kerken en abdijen vernietigd. Het Kind speelt met haar poppen een massa-executie na.

EPISODE 9: DE TERECHTSTELLING

Maria neemt sereen afscheid van haar getrouwen.

We zien Elizabeth van kleren en make-up wisselen. Terwijl Maria sterft, vat een van poppen gemaakt standbeeld van de Maagd Maria vuur. Het Kind keert zich nu ook tegen de hovelingen. Cecil en Smeton nemen terug de draad op van het feitelijk relaas en beschrijven de pijnlijke transformatie van de ouder wordende Elizabeth. Leicester wordt kort na zijn terugkeer van een militaire expeditie in de Nederlanden ziek en sterft.

EPISODE 10: DE ‘VIRGIN QUEEN’

Elizabeth heeft nu het karakteristieke uiterlijk aangenomen van de maagdelijke koningin of ‘Virgin Queen’. Het Kind eist een feestje.

Pauze: er weerklinkt muziek in de gangen. Het toneel wordt schoongemaakt na de ‘massa-executies’.

EPISODE 11: DE SPIEGELS

Elizabeth is nu een vrouw op leeftijd en lijdt aan tal van kwalen die haar uiterlijk aantasten. De vertellers proberen de draad van de chronologische vertelling terug op te nemen, maar het Kind wil er niets van weten. Zij heeft haar zinnen gezet op een nieuwe favoriet – de jonge Robert Devereux, die dezelfde titel krijgt als Leicester vroeger. Maar Devereux is trouweloos, zowel in de politiek als in de liefde.

Wanneer hij wordt gearresteerd voor verraad, is het Kind buiten zichzelf. Nu wacht Elizabeth, die nog steeds gevoelens voor hem koestert, de confrontatie met Sara, koninklijke hofdame en minnares van Devereux, en vervolgens met Devereux zelf. In dat gesprek legt Elizabeth Devereux op de rooster over een mislukte militaire expeditie. Eigenlijk polst ze naar zijn gevoelens voor haar: niet zijn loyaliteit aan de koningin, maar zijn trouw aan haar als vrouw staat voor haar op het spel. Ze herinnert hem ook aan de ring die ze hem ooit gaf. Op vertoon daarvan kan hij altijd aanspraak maken op haar tussenkomst.

Maar Robert heeft nog enkel oog voor Sara en schenkt haar de ring tijdens hun eerstvolgende ontmoeting. Ze dansen in het zicht van iedereen met elkaar. Elizabeth van haar kant probeert haar leeftijd te vergeten. De spiegels in haar kasteel zijn echter onverbiddelijk: de aftakeling is onomkeerbaar.

Het Kind voelt zich steeds wanhopiger worden en denkt aan opgeven. Nottingham zingt over de liefde die ons allen doet lijden, en over de hoop die we moeten koesteren.

EPISODE 12: DE RAZERNIJ

Elizabeth is de uitputting nabij, maar vindt toch de kracht om zich opnieuw tot het publiek te richten. De stemmen van Hendrik en Anna brengen in herinnering dat haar lot is bezegeld.

Er is geen uitweg. Elizabeth beslist dat de trouweloze Devereux moet sterven – ook al hoopt ze nog steeds dat hij de ring zal gebruiken om zich te redden. Wanneer ze op de valreep van gedachten verandert over zijn terechtstelling, is het te laat ...

EPISODE 13: HET SPEL VAN HAAR LEVEN

Het nieuws van Devereux’ dood is een fatale klap voor Elizabeth. Rondom haar verlaat iedereen stilaan het toneel. Helemaal alleen richt ze zich nog een keer tot het publiek, terwijl Anna en Hendrik haar groeiende wanhoop en waanzin observeren.

Met de herneming van “Al dolce guidami” probeert Anna haar dochter zoals eerder te troosten, maar Elizabeth keert zich tegen haar moeder, die ze verantwoordelijk houdt voor alles.

EPILOOG

De dood van de koningin wordt verkondigd, maar Elizabeth wil het toneel niet verlaten. Het koor zingt hoe triest het is om haar in deze toestand te zien. Een laatste keer richt Elizabeth zich tot het publiek, tot ons.