Het verhaal van Bastarda

Drie vertellers – Cecil (Rede), Smeton (Emotie) en Nottingham (Theater) – verwelkomen ons en kondigen het verhaal aan: “Er was eens...”. Er was eens toen. Er was eens nu. Er was eens Elizabeth I Tudor, dochter van Anna Boleyn en Hendrik VIII.

In deze vertelling waarin alles mogelijk is en waarin tijd een rekbaar begrip is, laveren de vertellers samen met het Kind – Elizabeths innerlijke stem – tussen de verschillende tijden. De tijd van de voorstelling gaat zo naadloos over in de tijd van Elizabeth, van haar prilste levensdagen tot en met haar dood.

Wanneer de deuren van de zaal dichtgaan, bevinden we ons in Westminster Palace, de hoofdverblijfplaats van Elizabeth I.

EPISODE 1: EEN BASTAARD

Het Kind Elizabeth voert met haar poppen een toneelstukje op, waarin een prins zijn prinses verlaat voor een mooiere en jongere prinses. Haar moeder, Anna Boleyn, troost haar met een wiegelied.

De vertellers verkondigen dat Hendrik VIII wil trouwen met Jane Seymour, in de hoop dat zij hem wel een mannelijke troonopvolger zal schenken. Daarom wordt Anna Boleyn beschuldigd van verraad en onthoofd. Elizabeth, nog geen 3 jaar oud, is nu een bastaardkind.

Fast forward door Elizabeths jeugd tot haar 25 jaar: ze groeit op bij haar stiefmoeders; haar vader sterft in 1547, haar halfbroer koning Edward VI sterft in 1553; haar katholieke halfzus Maria Tudor (Bloody Mary) komt op de troon en laat Elizabeth opsluiten in de Tower of London; Elizabeth ontmoet Robert Dudley, toekomstige graaf van Leicester. Hij wordt de grote liefde van haar leven. We zien Elizabeth en Robert samen dansen. Het leven in de luwte, als bastaard, schijnt haar goed af te gaan. Maar dan sterft Maria Tudor. Elizabeth wordt koningin.

EPISODE 2: DE KRONING

Tijdens de voorbereiding van haar kroning wordt Elizabeth geconfronteerd met het kind in haar, dat aanvankelijk doodsbang lijkt van de troon en de macht. Wanneer alles klaarstaat weerklinkt “God save the Queen”: Elizabeth I treedt de zaal binnen en begeeft zich naar de troon.

EPISODE 3: DE GROTE AANGELEGENHEID

De koningin roept haar Eerste Parlement samen. De Lords twijfelen openlijk aan de bekwaamheid van een vrouw om het land te regeren. Ze dringen erop aan dat Elizabeth een echtgenoot kiest en voor een erfgenaam zorgt. In een bevlogen speech dient de koningin hen van antwoord over alle belangrijke economische en religieuze aangelegenheden. In geloofskwesties wil ze een gematigde weg volgen. Om de ‘Great Matter’ van haar huwelijk op te lossen, aanvaardt ze een verbintenis met de Franse koning. Haar moeder verschijnt op het toneel en brengt de brandende asse van haar eerste liefde in herinnering.

Vooraleer er echt sprake kan zijn van een huwelijk, wil Elizabeth een Royal Progress ondernemen – een hofreis doorheen haar koninkrijk. Tijdens die reis wil ze uitgebreid halthouden in Kenilworth, het kasteel van Robert Dudley (Leicester). Er hangt hoop en liefde in de lucht.

EPISODE 4: DE HOFREIS

Leicester verwacht het bezoek van Elizabeth en haalt tedere herinneringen op aan hun verleden. Hoewel hij nog van haar houdt, is hij ook ongerust. De koningin weet niet dat hij in het geheim is getrouwd met Amelia. Hij vraagt zijn echtgenote om zich te verstoppen voor de duur van het koninklijke bezoek. Amelia weigert en wil open kaart spelen met de koningin.

Elizabeth komt hoopvol aan in Kenilworth. Het weerzien met Leicester brengt haar in verwarring en ze kan zich er maar nauwelijks van weerhouden om haar gevoelens te tonen. Tegelijk hoort ze telkens de stem van haar vader, die haar wijst op haar koninklijke plicht. Ze voelt zich heen en weer geslingerd tussen tegenstrijdige belangen. Amelia gaat de confrontatie met Elizabeth aan. De koningin realiseert zich dat ze een liefdesrivale heeft en dat Leicester haar bedrogen heeft. We zien haar moeder Anna Boleyn en Jane Seymour een gelijkaardige scène vertolken, waarin Jane aan Anna opbiecht dat ze de minnares is van Hendrik en dat hij zich voorneemt met haar te trouwen.

Elizabeth stelt Leicester op de proef door hem haar hand en de Engelse troon aan te bieden. Nu kan hij niet anders dan toegeven dat hij reeds gehuwd is. Hendrik probeert Jane te overtuigen dat alles goed zal komen: hij zal zich van Anna ontdoen en Janes toekomst zal glorierijk zijn. Jane wil niet dat dit ten koste gaat van Anna.

Het Kind zet Elizabeth aan om wraak te nemen, maar ze verkiest om Leicester en Amelia te vergeven.

EPISODE 5: HET ‘ONGELUK’

Het Kind is ontdaan door wat er zich net heeft afgespeeld en onderbreekt voortdurend Cecil en Smeton in hun relaas van de feiten, waarin de huwelijkskandidaten van Elizabeth de revue passeren en ook de Schotse kwestie ter sprake komt. Robert Dudley wordt geridderd tot graaf van Leicester en aangesteld als paardenmeester van de koningin. Als gevolg van deze prestigieuze benoeming aan het hof, betrekt hij vanaf nu de vertrekken naast die van Elizabeth. Amelia blijft alleen achter in Kenilworth en sterft in onduidelijke omstandigheden: ze wordt dood aangetroffen onderaan een trap. Cecil en Smeton proberen meer te weten te komen over het verdachte overlijden en brengen Elizabeths huwelijk opnieuw ter sprake, maar het Kind wil hier niets over horen en vraagt om een feestje!

Pauze: in de gangen van het theater weerklinkt muziek, op de scène wordt gedanst.

EPISODE 6: HET DUEL

De vertellers verwelkomen ons opnieuw in de zaal: tijdens de pauze is alles misschien bij het oude gebleven, maar de tijd heeft niet stilgestaan. Elizabeth is ondertussen 31 jaar: nog steeds huwbaar, maar allang niet jong meer. Na een staatsgreep in Edinburgh heeft de Schotse koningin Maria Stuart haar toevlucht gezocht in Engeland. Ze wordt er gevangen gezet door Elizabeth. Cecil dringt er bij de koningin op aan om de twee hete hangijzers van het moment uit de weg te ruimen – de huwelijkskwestie en de bedreiging die uitgaat van Maria. Deze maakt immers ook aanspraak op de Engelse troon. Elizabeths ouders verwoorden de twee opties: wraak of vergiffenis.

Het Kind deelt Elizabeths besluiten mee: ze wil geen koning aan haar zijde en wenst haar nicht Maria niet te ontmoeten. Ze voorvoelt dat Maria niet enkel een rivale is op politiek vlak, maar ook in de liefde. Daarop laat Elizabeth Leicester ontbieden, in de hoop zijn gevoelens te doorgronden. Dit zal haar helpen beslissen of ze Maria laat executeren. Wanneer Leicester toe- geeft dat hij van Maria houdt, stemt Elizabeth dan toch in met een geheime ontmoeting met haar nicht. Van haar kant smeekt Jane Seymour Hendrik om het leven van Anna te sparen.

In Maria’s cel wordt (vervalst) bewijs gevonden dat ze betrokken is bij Franse en Spaanse complotten tegen de Engelse troon. Leicester zoekt haar op om haar te steunen en het bezoek van Elizabeth aan te kondigen. Hij smeekt haar om zich onderdanig te gedragen tegenover Elizabeth.

De koningin wordt aangekondigd, de ultieme confrontatie is nu onvermijdelijk. Gaandeweg groeit de spanning tussen de twee koninginnen. Maria bezegelt haar lot door Elizabeth op grove manier te beledigen: “Onkuise dochter van Boleyn, spreek jij mij over oneer? Onwaardige, obscene hoer, mijn schande zal zich over jou uitstorten! Lage bastaard, de Engelse troon is geschonden door jouw toedoen.” Elizabeth is woedend en ontredderd tegelijk.