Jevgeni Onegin
Een muzikale synopsis met Alain Altinoglu
Een liefdesverhaal dat er geen is, grandioze bals, melancholie en hartstocht, een duel in de mist en opwindende melodieën ... Het zijn maar enkele ingrediënten van wat algemeen beschouwd wordt als Tsjajkovski’s bekendste opera. Lees hier de korte inhoud en laat dirigent Alain Altinoglu u door de muzikale highlights gidsen.
Eerste bedrijf
Een landhuis. Een tuin. Mevrouw Larin, haar gouvernante Filippjevna en haar twee dochters, Tatjana en Olga, horen een groep boeren zingen. Tatjana leest een liefdesverhaal dat haar ontroert, maar haar moeder legt haar uit dat het leven heel anders is dan in romans. De dames krijgen het bezoek van de jonge dichter Lenski, de verloofde van Olga, vergezeld van zijn nieuwe vriend Jevgeni Onegin, een edelman uit Sint-Petersburg. Na de gebruikelijke introducties laat Onegin Lenski weten verrast te zijn door zijn keuze tussen de twee zussen. Tatjana van haar kant valt onmiddellijk voor de charmes van Onegin. 's Avonds schrijft ze hem een hartstochtelijke brief waarin ze verklaart dat hij voor haar bestemd is.
Kort daarna brengt Onegin Tatjana een bezoek om haar brief te beantwoorden. Hij legt haar uit dat hij niet gemakkelijk van iemand houdt noch geschikt is voor het huwelijk. De jonge vrouw voelt zich vernederd en is niet in staat om te reageren.
De muziek van Tsjajkovski
Alain Altinoglu — Van alle Russische componisten is Tsjajkovski diegene die het meest westers wilde zijn en zich vooral door Mozart liet inspireren. Dit valt op in zijn klassieke structuren, waar hij soms tot in het extreme aan vasthoudt— alsof hij 'katholieker dan de paus’ wou zijn. Maar alles vloeit als vanzelf voort uit wat eraan voorafgaat en raakt je rechtstreeks. Tsjajkovski is minder vernieuwend dan een Wagner, maar ik denk dat hij een vorm van puurheid opzocht. Zijn complexiteit komt niet specifiek van de harmonie of het ritme. In zijn balletten zijn de structuren uiterst eenvoudig, maar voor toeschouwers zijn ze dus meer vanzelfsprekend waardoor ze ze gemakkelijker tot zich nemen. Deze structurele helderheid is er ook omdat hij maar al te goed wist dat een danser tot "acht en" telde. Maar voor zijn balletten heeft hij ook prachtige melodieën gecreëerd, met vernieuwingen in de orkestratie: de tussenkomst van een celesta of een kinderkoor, buitengewone solo's voor viool in dialoog met de danseres. En voorts heeft hij, net als de grote componisten, een onmiddellijk herkenbare stijl. Wanneer je zijn muziek hoort, denk je altijd: "Ah, dat is Tsjajkovski!".
Tweede bedrijf
De Larins organiseren een bal voor het naamfeest van Tatjana. Onegin is geïrriteerd door Lenski, die hem heeft overtuigd om te komen, en door het geroddel van de plattelandslui over zijn relatie met Tatjana. Hij beslist zich te wreken en danst en flirt met Olga, waardoor Lenski jaloers wordt. Olga, ogenschijnlijk verleid, blijft ongevoelig voor de klachten van haar verloofde. Een Franse gast, mijnheer Triquet, zingt enkele liedjes ter ere van Tatjana.
De ruzie hervat en wordt op de spits gedreven. Lenski verbreekt publiekelijk zijn vriendschap met Onegin en hij daagt hem, tot verbijstering van de gasten, uit tot een duel. Ondanks zijn terughoudendheid moet Onegin die uitdaging wel aanvaarden. Bij dageraad, aan de oever van een stroom in het bos, bezingt Lenski zijn liefde voor Olga en zijn onzeker lot.
Onegin arriveert. Ze gaan tegenover elkaar staan en krijgen pistolen aangereikt. Beide mannen aarzelen om het duel voort te zetten, maar hebben niet de moed om het af te zeggen. Ze vuren. Lenski valt neer en sterft.
Derde bedrijf
Enkele jaren later, op een bal in het huis van een welgestelde edelman van Sint-Petersburg, zien we Onegin terug, gekweld door de dood van zijn vriend en zijn lege bestaan. Prins Gremin komt binnen met zijn echtgenote Tatjana. Wanneer hij haar terugziet, is Onegin gefascineerd door de transformatie van de jonge vrouw en wil hij plots alles doen om haar liefde terug te winnen. Hij schrijft haar een brief en smeekt haar van hem te houden. Tatjana begrijpt niet wat die passie voor haar verklaart: haar rijkdom, haar sociale rang? Wanneer hij met haar alleen is, verklaart Onegin haar opnieuw vurig de liefde. Tatjana, tot tranen toe beroerd, herinnert hem eraan dat ze het geluk binnen handbereik hadden, maar beveelt hem te vertrekken. Hij weigert. Ze geeft toe dat ze nog van hem houdt, maar kiest ervoor haar man trouw te blijven. Onegin smeekt haar een laatste maal, zonder succes. Tatjana laat hem alleen en wanhopig achter ...
