De Munt / La Monnaie DE MUNT / LA MONNAIE

Pikovaya Dama

Een muzikale synopsis

Louise Morfouace & Jasper Croonen
Leestijd
7 min.

Geen geluk in de liefde zonder geluk in het spel. Dat idee fixe jaagt Hermann in Schoppenvrouw na. Hij overspeelt zijn hand en verliest uiteindelijk zowel het spel als de liefde, maar dan zijn we al drie uur gloeiend intense muziek verder…

Eerste Bedrijf

Eerste tafereel

Op een zonnige dag spelen kinderen in een park. Sommigen bootsen een militaire parade na. Twee vrienden, Tsjekalinski en Soerin, bespreken het vreemde gedrag van Hermann, een verarmde officier die gefascineerd is door het kaartspel, maar er nooit aan deelneemt. Laatstgenoemde verschijnt, druk in gesprek met zijn vriend Tomski. Hermann vertrouwt hem toe dat hij verliefd is, maar vreest dat hij door zijn penibele financiële toestand nooit zal kunnen trouwen met de jonge vrouw, over wie hij overigens weinig weet. De rijke Jeletski komt bij de groep en kondigt zijn huwelijk aan met Liza, die kort nadien aankomt in het gezelschap van haar grootmoeder, de gravin. Terwijl Tomski de verloofde feliciteert, herkent Hermann tot zijn grote verbazing in Liza de jonge vrouw tot wie hij zich zo sterk aangetrokken voelt. Beide vrouwen merken ontzet de sombere blik van de jongeman op. De donder rommelt in de verte en ze krijgen een vreselijk voorgevoel.

Tomski vertelt Hermann, Tsjekalinski en Soerin het verhaal van de gravin. Ze bracht haar jeugd door in Parijs, waar ze vanwege haar ongelooflijke schoonheid “de Moskovische Venus” werd genoemd. Nadat ze haar fortuin volledig aan het gokken had verloren, slaagde ze erin haar geld terug te winnen dankzij een combinatie van winnende kaarten, die haar in ruil voor een rendez-vous was onthuld door een bewonderaar, Saint-Germain. Ze vertelde deze combinatie door aan twee andere mannen. Nadien voorspelde een geest haar dreigend dat ze ging sterven door de derde man die haar zou dwingen het geheim te delen, gedreven door een allesverslindende liefde. Hermann hoort dit verhaal en zweert de beruchte combinatie te ontdekken om zo met Liza te kunnen trouwen.

Tweede tafereel

Liza keuvelt samen met haar vrienden. Eén van hen, Pauline, zingt een melancholische aria. De anderen willen de sfeer wat opvrolijken en heffen een traditioneel Russisch lied aan. De gouvernante komt binnen en roept iedereen tot de orde: wat een manieren voor jonge meisjes van goeden huize! Ze vertrekken en Liza blijft alleen achter. Maar Pauline heeft de sombere blik van haar vriendin opgemerkt en maakt zich zorgen om haar.

Hermann dringt binnen in Liza’s kamer en verklaart haar zijn liefde. Hij wordt echter onderbroken door de gravin, die opgeschrikt is door het lawaai, en hij heeft maar net genoeg tijd om zich te verstoppen. Wanneer de gravin eindelijk de kamer verlaat, beginnen Hermann en Liza een gesprek waaruit de fascinatie van de jongeman voor de kaartencombinatie blijkt. Liza wordt overweldigd door haar gevoelens en bekent hem op haar beurt haar liefde.

Tweede Bedrijf

Derde tafereel

In het feestgedruis verbazen Tsjekalinski en Soerin zich over Hermanns obstinate interesse in de drie kaarten, en ze herinneren hem aan de voorspelling door de geest. Hermanns angstgevoel groeit alleen maar. Jeletski maakt zich zorgen over Liza’s verdriet en smeekt haar tevergeefs om hem in vertrouwen te nemen. Een herderslied vermaakt de gasten.
In het rumoer bezorgt Liza Hermann de sleutel naar de vertrekken van haar grootmoeder en legt hem uit hoe hij tot in haar slaapkamer raakt. Ze nemen afscheid, terwijl de gasten zich verheugen over de komst van de tsarina.

Vierde tafereel

Hermann sluipt de slaapkamer van de gravin binnen, bestudeert haar portret en verstopt zich dan. Later komt de gravin met haar bedienden binnen. Ze maakt zich klaar om naar bed te gaan, mijmert nog wat over haar jeugd in Parijs en zingt een aria van Grétry. Nadat de bedienden vertrokken zijn, verschijnt Hermann. Hij smeekt de gravin hem haar geheim te vertellen en bedreigt haar met een pistool. Door schrik verlamd sterft de gravin zonder een woord te hebben gezegd. Daarop komt Liza de kamer binnen, ontdekt met afgrijzen het lijk van haar grootmoeder en realiseert zich Hermanns obsessie met het geheim van de drie kaarten. Ze begint aan haar liefde te twijfelen. Hermann vlucht weg.

Derde Bedrijf

Vijfde tafereel

Hermann leest een brief van Liza waarin ze hem een ontmoeting voorstelt. Het jonge meisje weigert te geloven dat Hermann de gravin werkelijk heeft gedood en dat hij niet oprecht van haar houdt. Ze vraagt hem daarom, teder maar met veel pijn, om een ultieme bevestiging van zijn liefde.
Hermann wordt achtervolgd door de aanblik van het lijk van de gravin en begint te hallucineren: tijdens de gezangen van een rouwmis doemt plots de geest van de gravin op. Ze vertrouwt hem de felbegeerde combinatie toe (de drie, de zeven, de aas) en vraagt hem Liza te redden.

Zesde tafereel

Liza wacht op Hermann aan de oever van een kanaal; ze wordt heen en weer geslingerd tussen angst en hoop. Als de jongeman arriveert, springt ze in zijn armen. Hermann lijkt echter zijn verstand te hebben verloren: hij ijlt, herkent haar niet en duwt haar uiteindelijk weg. Wanhopig en hulpeloos ziet Liza hem naar de speelzaal vluchten. Ze gooit zich in het kanaal.

Zevende tafereel

In de speelzaal zitten de gokkers bij het kaartspel te zingen en zich te bedrinken. Een ontgoochelde Jeletski vertelt aan Tomski dat zijn verloving is verbroken en dat hij wraak wil nemen voor dit ongelukkige lot. Hermann verschijnt en gaat tot ieders verbazing aan de speeltafel zitten. Hij zet een enorm bedrag in, trekt de drie en wint. Hij verdubbelt de inzet, trekt de zeven en wint opnieuw. Onder de verbijsterde blik van de andere spelers begint hij te ijlen. Hij beschrijft de dood als de enige zekerheid van een tot het toeval gedoemd leven en biedt aan om voor de derde keer te spelen. Vastbesloten om wraak te nemen, aanvaardt Jeletski als enige de uitdaging. Tsjekalinski deelt de kaarten. Hermann waant zich verzekerd van winst en is ervan overtuigd de aas in zijn hand te houden. Het is echter de schoppenvrouw. Dan verschijnt de geest van de gravin. Hermann pleegt op het hoogtepunt van zijn delirium zelfmoord, nadat Liza hem in een laatste visioen vergiffenis heeft geschonken.