Liedkunst

Zo vader...

Sociologisch onderzoek wijst uit dat zonen 2,7 keer meer kans hebben om het beroep van hun vader uit te oefenen dan om het even welke andere job. Toch blijft het bij zangers een zeldzaamheid, twee generaties samen op het podium. “We hebben eigenlijk al heel vroeg gepland om samen op te treden,” vertrouwt Christoph Prégardien ons toe. “Ons eerste concert als duo gaven we meer dan twaalf jaar geleden. Toen al was het kwestie om stukken te zoeken waarin we niet zozeer afwisselend zouden zingen, dialogeren, maar waarbij onze stemmen samenklinken. Dat komt omdat vooral het spel met de timbres van onze stemmen ons interesseert. De verwantschap die erin doorklinkt. Julian heeft misschien iets meer “metaal’ in zijn stem, en omdat hij – dat was een bewuste keuze – niet bij mij gestudeerd heeft, legt hij zangtechnisch dan ook andere accenten. Maar we zijn allebei lyrische tenoren en men zegt ons dat de gelijkenis in stemkleur onmiskenbaar is. Als ik naar onze opnames luister, heb ik zelf moeite om te horen wie nu eigenlijk wat zingt.”

Optreden in gezinsverband, is dat ook niet de liedkunst teruggebracht tot zijn origine: thuis musiceren, met de hele familie samen liederen zingen? “Klopt, er is een traditie waar we in zekere zin op voortbouwen, maar belangrijker is dat dit familiale, dit intieme, de muziek een extra emotioneel cachet meegeeft. Voor onszelf, omdat we als vader en zoon samen op het podium staan, maar ook voor het publiek. Het gebeurt vaak dat toeschouwers ons na een optreden komen zeggen hoe die familieband een extra dimensie toevoegt aan de muziekbeleving. Blijkbaar is dat toch iets anders dan wanneer twee wildvreemden samen duetten zingen.”

De grote boog van het Duitse lied

Februari is Mozartmaand in de Munt en dat valt ook af te lezen aan de affiche van dit duorecital. Wie Mozart zegt, denkt doorgaans niet meteen aan een liedcomponist. Toch vormt zijn oeuvre voor solostem en klavier een belangrijke schakel in de ontwikkeling van het genre. “De traditie komt uit de vroege achttiende eeuw. Daarvoor kenden we wel al geestelijke liedcomposities, denk maar aan Schemellis Gesangbuch van Johann Sebastian Bach, maar het is pas in Mozarts eeuw dat componisten zich ook meer en meer voor wereldse teksten gingen interesseren en dat het een vast onderdeel van het métier uitmaakte. Vader Leopold heeft zijn zoon er dan ook zeer bewust en minutieus in opgeleid, waardoor liedcompositie al vroeg op het curriculum kwam. Van Mozarts liederen is het maar een kleine stap naar Beethoven en verder naar de liedcomponisten van de Berlijnse school, van waaruit dan de grote romantische liedtraditie is ontstaan.

We brengen overigens niet alleen Mozart. Het programma is voornamelijk opgebouwd rond werken die voor twee dezelfde stemtypes geschreven zijn. Omdat het repertoire aan originele composities eerder beperkt is, hebben we die aangevuld met bewerkingen van liederen die ons allebeide dierbaar zijn. Bestaande herwerkingen, zoals die van de Brahmsliederen door Hermann Zilcher, maar ook arrangementen van eigen hand. Ikzelf ben als componist volstrekt waardeloos (lacht), maar onze pianist Michael Gees heeft veel ervaring met het schrijven voor zangstem, en ook Julian weet hoe je met gevoel een tweede stem bij een bestaande eerste stem schrijft – of zelfs ter plaatse improviseert! Dat principe hebben we toegepast op een hele rits liederen die ons nauw aan het hart liggen. Julian en ik hebben allebei een verleden als koorzanger, dus kwamen we al snel uit bij Friedrich Silcher. Ook Schubert was uiteraard incontournable. Stukje bij beetje hebben we zo het programma in elkaar gepuzzeld en zijn we bij allemaal tweestemmige werken uitgekomen. Dat het recital door omstandigheden ingekort moest worden, kwam eigenlijk nog goed uit. Daardoor zijn de enkele sololiederen die we normaal gezien zouden brengen er tussenuit gehaald. In Brussel wordt het dus echt een vol uur samenzang.”

Der ferne Klang

En zo hebben we het plots toch over the elephant in the room. De pandemie die de cultuursector al bijna een jaar lang muilkorft. Ook dit recital wordt zonder publiek in de zaal gebracht, en nadien gratis op onze website ter beschikking gesteld. Dat moet toch vreemd zijn voor een zanger? “Uitzonderlijk is het zeker. Het recital is bij uitstek een genre dat bij een zekere intimiteit gedijt. Maar ook in normale omstandigheden is dat lang niet altijd het geval. Ik heb in Tokio al voor 2500 mensen Winterreise gezongen. Intiem kan je dat bezwaarlijk nog noemen. Ook als je cd’s opneemt zing je de liederen in een microfoon en moet je je publiek inbeelden. Dat laatste blijft essentieel. Zingen om iemand te bereiken, om iets over te brengen verschilt fundamenteel van wat ik doe als ik in de keuken of onder de douche voor mijzelf zing. Maar of mijn publiek hier en nu voor mij zit, dan wel in Nieuw-Zeeland of Zuid-Afrika via streaming meeluistert, dat maakt weinig uit.”

Afsluitend vragen we nog of we binnenkort ook een derde generatie Prégardiens op het podium mogen verwachten. “Ik had het er net nog over met Julian,” antwoordt hij lachend. “Bij hem was het echt op heel jonge leeftijd duidelijk: dit wordt een zanger. Zijn oudste zoon is nu net tien en kan ook wondermooi zingen, maar het is nog veel te vroeg om te zeggen dat hij in onze voetsporen zal treden. Het is ook niet dat we daar per se op zitten te wachten. Met mijn nicht, sopraan Julia Kleiter, en haar echtgenoot Eric Cutler (die in de Munt recent de titelrol in Lohengrin en Les Contes d’Hoffmann zong, n.v.d.r.), loopt er trouwens genoeg muzikaal talent rond voor de familiezangstonden. Alleen missen we misschien nog wat diepe stemmen. We zullen de jongere generatie op het hart drukken dat ze alleen met bassen of alten naar huis mogen komen.”