De Munt verdedigt zijn artistieke vrijheid
Peter de Caluwe over ‘Jeanne d’Arc au bûcher’
De portrettering van Jeanne d’Arc die regisseur Romeo Castellucci neerzet in zijn bekroonde productie Jeanne d’Arc au bûcher kan niet op ieders goedkeuring rekenen. Dat is prima. De Fédération Pro Europa Christiana vraagt echter de annulering van de productie en zet haar eis kracht bij met een petitie. Die eis is voor de Munt een brug te ver. Graag leg ik u onze argumenten voor waarom wij deze productie wel erg waardevol vinden.
In de loop van de eeuwen is Jeanne d’Arc onderwerp geweest van verschillende – en vaak tegenovergestelde – interpretaties. Haar imago werd herhaaldelijk hertekend, aangepast en vervormd, al naargelang de heersende ideologie. Jeanne was en is – zoals de titel van een tekst in het programmaboek luidt – wel degelijk een veelzijdige heldin voor velerlei gebruik.
Romeo Castellucci wil de figuur van Jeanne d’Arc ontdoen van de verschillende interpretaties die zich in de loop van de eeuwen op haar hebben vastgehecht. Jeanne d’Arc au bûcher, het oratorium van Arthur Honegger op een tekst van Paul Claudel, is op zich al een poging om Jeanne te bevrijden van het gewicht dat deze heilige meetorst. Castellucci’s (diep spirituele) enscenering wil nog verder tot de essentie doorstoten en toont Jeanne als een erg menselijk personage in al haar breekbare essentie. De regisseur laat ons een persoon zien die alleen en verlaten is: verlaten door de staat, door de kerk en door de gemeenschap.
De Fédération stoort er zich aan dat Jeanne in mannenkleren wordt getoond. Dat is exact hetzelfde verwijt dat Jeanne te horen kreeg bij haar proces in 1431. Het werd beschouwd als een teken van ketterij en was één van de redenen waarom Jeanne op de brandstapel is beland. Dat dit verwijt bijna zeshonderd jaar later terugkomt wekt verbazing op. Het is historisch gezien overigens een vaststaand feit dat Jeanne ervoor koos om mannenkleren te dragen en haar haar kort te knippen. Dat was nu eenmaal praktischer bij de oorlogsvoering.
De portrettering van Jeanne als concierge aan het begin van de voorstelling is een doelbewuste fictionele keuze. De regisseur ontdoet de maagd van Orléans van alle bezwarende symboliek door haar in een ander personage in te snijden. Jeanne dringt als het ware als een bliksemschicht binnen in een willekeurige persoon. Zo ontdekken we de menselijke kwetsbaarheid en kracht van deze unieke figuur.
Wanneer alle symboliek afgepeld is staat er een naakte vrouw op het podium. Ook dat is geen revolutionaire voorstelling van Jeanne d’Arc. Al onmiddellijk na haar dood werd zij in standbeelden en portretten vaak halfnaakt afgebeeld.
De Munt draagt de vrijheid van meningsuiting hoog in zijn vaandel. Wij respecteren de mening van anderen, maar vragen van de ander evenzeer respect voor onze visie. De Munt staat voor 100 procent achter de productie van Romeo Castellucci. Meer zelfs, wij denken dat dit een “must see” is. Niet voor niets werd de voorstelling bekroond met verschillende prijzen (beste scenografie 2017, Opernwelt; beste productie 2017 Bachtrack; beste productie 2019 Golden Mask), was de pers bij de creatie in Lyon laaiend enthousiast (“Eén van de sterkste voorstellingen die ik in de opera heb meegemaakt, waarvan de emotionele impact nog dagen blijft nazinderen”, schreef Le Figaro) en werd regisseur Romeo Castellucci dit jaar door het internationale tijdschrift Opernwelt uitgeroepen tot Regisseur van het Jaar.
